Yavlak Hasan, Yavlak Arslan, Kuruluş dizisi Yavlak Hasan
Kayı boyuna mensup olan Muzaffereddin Yavlak Arslan, 1280-1292 yılları arası hüküm sürmüş Çobanoğulları beyi. Kuruluş Osman dizisinde de adı geçen Çobanoğulları beyi Muzafferüddin Yavlak Arslan, Saltukname'de "Melik Muzaffereddin" olarak da anılıyor. Telaffuz ederken Muzaffereddin Yavlak Hasan olarak bilinen Yavlak Arslan'ın hayatı hakkında bilgiler şöyle;
Editör: Karamanca
14 Haziran 2020 - 20:58 - Güncelleme: 14 Ekim 2020 - 20:36
Hoylu Hasan'ın "Ḳavâʿidü’r-resâʾil" adlı eserinde Muzaffereddin Yavlak Arslan'ı Melik'ül-ümera ve "Sipah-bud-i diyar-i" unvanlarıyla anmasından tıpkı dedesi Hüsameddin Çoban dönemindeki gibi kendisinin de ûc beyi olduğunu, Kuzeybatı Anadolu'da Bizans'a sınırı olan bölgelerin korunması görevinin Çobanoğulları Beyliğine ait olduğunu anlıyoruz.
İlk Yılları
Yavlak Arslan'ın hükümdarlık dönemi ilk yıllarında Alp Yürek döneminde olduğu gibi oldukça sakin geçmekteyse de bu durum diğer Anadolu beylikleri için söylemek mümkün değildi. Taht değişiklikleri ve İlhanlılardaki karışıklıklar dolayısıyla neredeyse tüm Anadolu'da bir takım sıkıntılar ortaya çıksa da, Muzaffereddin Yavlak Arslan babası dönemindeki gibi İlhanlılara bağlılık politikasını devam ettiriyordu.
II. İzzeddin Keykavus, tahttan indirilmesinden sonra veliaht olarak oğlu II. Mesud'u seçmişti. Bu sırada da tahta önce IV. Kılıçarslan, daha sonra da III. Gıyaseddin Keyhüsrev geçmişti. II. İzzeddin Keykavus esaretten kurtarıldıktan sonra Altınorda Hanı tarafından kendisine ikta verilen Suğdak ve Solhad'da sakin bir hayat geçirirken 1279 yılında Kırım'da öldü. Kendisi öldükten sonra emirleri II. Mesud'a tabi olduklarını ilan ettiler. Kırım'da bulunan II. Mesud'un yanına gitmeye karar verdiler. Muzaffereddin Yavlak Arslan ise için Sinop üzerinden Kırım'a gitti ve bağlılığını sundu. Ayrıca daha önce esir aldığı Rükneddin Keyümers'i II. Mesud'a teslim etti. Muzaffereddin Yavlak Arslan, II. Mesud ile birlikte İlhanlı hükümdarı Abaka Hanın huzuruna çıkarak bağlılık bildirdiler. Abaka Han, II. Mesud'u bir süre yanında tuttu. Muzaffereddin Yavlak Arslan da II. Mesud ile kaldı. Abaka Hanın 1282 de ölümü üzerine yerine geçen Ahmed Teküder, Anadolu Selçuklu Devletini III. Gıyaseddin Keyhüsrev ve II. Mesud arasında bölüştürdü. III. Gıyâseddin Keyhüsrev bu bölüştürmeden memnun kalmayarak Ahmed Teküder'in huzuruna gitmek istediyse de Argun Han, Ahmed Teküder'den tahtı almış ve II. Mesud'u Anadolu Selçuklu Hükümdarı olarak seçtikten sonra III. Gıyâseddin Keyhüsrev'in idam edilmesine karar vermişti. Muzaffereddin Yavlak Arslan, II. Mesud'un tahta cülus törenine (1284) katıldıktan sonra Kastamonu'ya geri döndü.
Rükneddin Kılıçarslan'ın isyanı, Yavlak Arslan'ın Ölümü
1292 yılında Argun Hanın ölmesi ve yerine Geyhatu'nun geçmesinde sonra Anadolu'da Türkmen ayaklanmaları görülmeye başlandı. Bunu fırsat bilen II. Mesud'un kardeşi Rükneddin Kılıçarslan, kardeşine isyan etti. Geyhatu Han ordusuyla birlikte Anadolu'ya gelince Kılıçarslan Kastamonu'ya geçti ve buradaki Türkmenleri örgütledi. Muzaffereddin Yavlak Arslan'ın bu isyandaki tarafı karışıktır. Bazı kaynaklar onun II. Mesud'a muhalefet ettiğini yazsa da, bazı kaynaklar Muzaffereddin Yavlak Arslan'ın Kılıçarslan'a muhalif olduğunu ve onun tarafından öldürüldüğünü yazmıştır.
Neticede, Muzaffereddin Yavlak Arslan 1292 yılında isyan esnasında öldürülmüştür. Kabrinin Taşköprü'de veya Kastamonu'da olduğu sanılmaktadır.
Dönemindeki ilmi-mimari faaliyetler
İlmi faaliyetler
Önemli bir Astronom, Fizik, Felsefe ve Coğrafya dallarında ün salmış olan Kutbeddin Şirazî; Muzaffereddin Yavlak Arslan'ın hüküm sürdüğü dönemde Kastamonu'da bulunmuş ve onun emriyle "İhtiyarat-i Muzafferi" isimli bir eser yazmıştır. Muhammed b. Mahmud, Muzaffereddin Yavlak Arslan adına "Fustatu'l-adale fikavaidi's-saltana" Farsça bir eser yazmıştır.
Hoylu Hasan b. Abdülmü’min, hem Muzaffereddin Yavlak Arslan hem oğlu Mahmud Bey adına eserler telif etmiştir.
Mimari faaliyetler
Muzaffereddin Yavlak Arslan döneminde Taşköprü'de Muzaffereddin Yavlak Arslan Medresesi inşa edilmiştir. Ancak bu Medrese Kılıçarslan'ın isyanı ve Muzaffereddin Yavlak Arslan'ın ölümü sonrasında yıkılmış, Candaroğlu beyi I. Süleyman Bey dönemine tamir ettirilmiştir. Medresenin yanına yaptırılan çeşme ise 1927 yılında çıkan yangında tahrip olmuş ve günümüze kadar ulaşamamıştır.
Medresenin yakınına iki adet hamam inşa ettirilmiş, bu hamamlardan biri 2008 yılında restore edilmiştir.
Kaynakça
^ Yaşar Yücel, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar Çobanoğulları Beyliği-Candaroğulları Beyliği, syf. 42
^ Yaşar Yücel, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar Çobanoğulları Beyliği-Candaroğulları Beyliği, syf. 43
^ Sümer, Faruk. "Keykâvus II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25. (2002 bas.). Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 355-357. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
^ Yaşar Yücel, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar Çobanoğulları Beyliği-Candaroğulları Beyliği, syf. 45
^ Sevim, Ali. "Keyhusrev III". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25. (2002 bas.). Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 351-352. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
^ Yaşar Yücel, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar Çobanoğulları Beyliği-Candaroğulları Beyliği, syf. 47
^ Mehmet Ersan-Mustafa Alican, Beylikler Devri Türkiye Tarihi, syf. 85
^ Muhammet Berberoğlu, Beylikler Döneminde Sinop, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Y.LT, Elazığ 2010, syf. 30
^ Halil İnalcık, Kuruluş Dönemi (1302-1481) Osmanlı Sultanları, syf. 34
^ YAKUPOĞLU, Cevdet . (Mayıs 2017) "Kastamonu-Taşköprü’de Çobanoğlu Muzaffereddin Yavlak Arslan Medresesi ve Camii". Tarih Araştırmaları Dergisi 36 / 61: syf. 47
^ Yaşar Yücel, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar Çobanoğulları Beyliği-Candaroğulları Beyliği, syf. 50
YORUMLAR