Ergenlik döneminde beslenme
Ergenlik dönemi, büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu, çocukluktan erişkinliğe geçişi kapsayan önemli bir dönemdir. Ergenlik püberte ile başlamaktadır. Puberte kızlarda genel olarak 12-13 yaşlarında, erkeklerde ise 14-15 yaşlarında başlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü 10-19 yaş grubunu ergenlik dönemi olarak tanımlamaktadır.
Bu dönemdeki fiziksel değişiklikler vücudun besin gereksinimlerini de değiştirmektedir. Fiziksel değişikliklerle birlikte bu dönemde yeme alışkanlıkları ve besin seçimlerinde de değişiklik olmaktadır. Beslenme, büyüme ve gelişmenin sürdürülmesi ve sağlığın korunması için gereklidir. Ancak beslenme çocukluk ve ergenlik döneminde yeterli ve dengeli olmazsa, ileri dönemlerde önemli kronik hastalıkların oluşmasına zemin hazırlayabilir.
Genelde beslenme şekli ve içeriği yaşam şekli ve koşullarıyla paralellik gösterir. Ergenlik döneminde yetersiz beslenme veya kötü beslenme alışkanlıkları sonucunda ileriki yıllarda osteoporoz, şişmanlık, hiperlipidemi, cinsel gelişimde gecikme, kalp-damar hastalıkları ve kanser gibi önemli sorunlar olarak karşımıza çıkar.
Çocukluktan yetişkinliğe geçiş olarak kabul edilen ergenlik, fiziksel, psikolojik ve sosyal bir olgunlaşma dönemidir. Büyüme ve gelişme bir hızlanma gösterir ve bu süre sonunda erişkin antropometrik ölçüm değerlerine ulaşılır. Büyüme ve gelişme hızı bu dönemde beslenme ihtiyacını etkiler. Günlük kalori alımının %10-15'i yüksek kaliteli proteinlerden, %30-35'i yağlardan ve %50-60'ı karbonhidratlardan oluşmalıdır.
Artan kalori alımının yanı sıra bu dönemde protein, demir, B vitamini gereksinimlerinde artış olur. A vitamini ihtiyacı vücudun büyümesi ve gelişmesi ile birlikte artar. Vücut dokusunun gelişiminde rol oynayan folik asit ve B12 vitamini ihtiyacı artar. Ayrıca iskelet gelişimini destekleyen yeterli miktarda D vitamini alımı gereklidir. İskelet gelişiminde ve kan hacminde artışta önemli rolü olan demir ihtiyacı artar. Ayrıca C vitamini yönünden zengin besinler demirin vücut tarafından emilimini artırır. Çinko, büyüme ve cinsel gelişim için gerekli olan bir mineraldir.
Demir, çinko, fosfor, magnezyum, A vitamini, B1, B6 vitamini, B12 vitamini gibi bağışıklık sistemi üzerinde etkili olan ve büyüme ve gelişmeye, hücre yenilenmesine, doku onarımına, görme ve kan üretimine yardımcı olan besinler et grubundan elde edilir. Süt grubundan protein, kalsiyum, fosfor, B2 vitamini ve B12 vitamini; tahıl grubundan E vitamini, B vitamini ve lif; sebze ve meyve grubundan folik asit, beta karoten, B2 vitamini, C vitamini, kalsiyum, potasyum, demir, magnezyum ve lif ihtiyacı karşılanır.
Ergenlik döneminde beslenmeye bağlı ve tüm yaşam dönemlerini etkileyebilen sağlık sorunları arasında obezite, demir ve B12 vitamini eksikliğine bağlı anemi, çinko eksikliği, büyüme ve gelişme geriliği, anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, diş çürükleri, akne ve depresyon sayılabilir. Bu sebeple ergenlik döneminde beslenme yetişkin dönemdeki sağlık için çok önemlidir. Bu dönemde sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek gelecek yaşantı için önem taşımaktadır.
Kaynakça:
1 - Köseoğlu, Sabiha Zeynep Aydenk, and Aslı Çelebi Tayfur. "Adölesan Dönemi Beslenme ve Sorunları Nutrition and Issues in Adolescence Period." Güncel Pediatri 15.2 (2017): 44-57.
2 - Erkan, Tulay. "Adolescent nutrition/Ergenlerde beslenme." Turkish Pediatrics Archive (2011): S49-S49.