Diyet posası ve sağlık
Diyet posası, bitkisel yiyeceklerin yapısında bulunan suda çözünebilen ve çözünemeyen şeklinde sınıflandırılan, insan sindirim enzimleri tarafından sindirilemeyen veya kısmen sindirilen besin bileşikleridir. Başlıca diyet posası kaynakları kuru baklagiller, sert kabuklu meyveler, tahıllar, sebze ve meyvelerdir.
Günümüzde hızlıca hazırlanan ve hazır şekilde tüketilen yiyeceklerin fazlaca tercih edilmesi, diyet posası içeren besin alımı azalmaktadır. Diyet posasının alımının azalması obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, kanser ve bağırsak hastalıkları gibi çeşitli hastalıkların risk faktörlerini arttırmaktadır.
Diyet posasının fizyolojik özelliklerinden bazıları gastrik boşalmayı geciktirmek, doygunluk hissi yaratmak, yemek yeme isteğini azaltmak, ince bağırsakta viskoziteyi arttırarak basit karbonhidratların emilimini azaltmak ve kan glikozunu düşürücü etki göstermesidir. Ayrıca diyet posası, bağırsaklarda emilen kolesterol miktarını da azaltmaktadır. Bazı kanser türlerine karşı koruyucu olduğu da ileri sürülmektedir.
Özellikle konstipasyonun beslenme tedavisinde kritik öneme sahip olan diyet posasının her gün belirli miktarlarda alınması gerekir. Diyet posası alım miktarları yaş ve cinsiyete göre değişkenlik göstermekle birlikte günlük 25-30 gram arasındadır. 50 gramın üzerinde diyet posasının alımı önerilmemektedir. Beslenmede diyet posasının alım miktarlarına dikkat etmek sağlığın korunması ve iyileştirilmesi açısından oldukça önemlidir.
Diyet posasından zengin olan besin kaynakların kurubaklagiller dediğimiz kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya, bakla, tam tahıllar dediğimiz buğdayın kabuk kısmınında kullanılarak yapıldığı tam buğday unu, tam buğday ekmeği, tam buğday unu ile yapılan makarna, erişte, buğday kepeği, yulaf, yulaf ezmesi, yulaf unu ile yapılan besinler, esmer pirinç, ıspanak, enginar, taze fasulye, taze bezelye, pırasa, brokoli, karnabahar gibi sebzeler, kuru kayısı, kuru incir, kuru üzüm, hafif olgunlaşmış muz, armut, elma gibi meyveler ve sert kabuklu meyveler dediğimiz badem, yer fıstığı, ceviz ve fındık şeklinde sıralayabiliriz.
Besin emilimi, kolesterol dengesi, karbonhidrat ve yağ metabolizması, dışkı hacmi, bağırsak yapısı ve bağışıklık sistemi ile posa yakından ilişkilendirilmektedir. Mide boşalmasını geciktirmekte, iştahı baskılamakta, ince bağırsaktan besin emilimini artırmaktadır. Posanın sağlık üzerine etkileri kesindir ve mutlaka günlük olarak yeteri kadar tüketilmelidir.
Posanın kalın bağırsak kanserinde koruyucu olduğu bilinmektedir. Çözünür posa, bağırsak mikrobiyotasını iyileştirerek zararlı bakterilerin üremesini önlemektedir ve kansere neden olan zararlı maddelerin uzaklaştırılmasında görev almaktadır.